صفحه محصول - نظریه های فمینیستی فیلمها

توضیحات

دانلود پایان نامه رشته هنر

نظریه های فمینیستی فیلمها

مقدمه:

سینما بعنوان یك رسانه تصویری نه تنها یک ابزار مهم در ارتباطات جدید است بلکه بیش از سایر رسانه‌ها مورد توجه فمینیست‌ها بوده‌است. آنان به بازنمایی انواع خشونت و كلیشه‌های جنسیتی در سینما مورد انتقاد قرار می‌دهند،که تقسیم كار جنسیتی و روند جامعه‌پذیری مردسالارانه به چشم می‌خورد ومعتقد هستند که "روند تحقیر و ارائة تصویر مخدوش از زنان در رسانه‌ها و فضای اطلاعاتی و ارتباطی، چه به صورت شنیداری و چه دیداری، هنوز ادامه دارد و باید تغییر كند"( مادة 236 كارپایة عمل اجلاس جهانی زن (پكن‌+5)).

فلسفه ی ارتباطی سینما

بسیاری از جنبش ها و مکاتب سینمایی متاثر از جامعه و مناسبات آنها بوده اند. در این بحث ر سعی بر آن است تا ابعاد مختلف هنر سینما از فلسفه ی ارتباطات نگریسته شود .

هوگومانستربرگ ، استاد دانشگاه‌هاروارد، اولین فیلسوفی است که ضمن تدوین یک تک‌نگاری در مورد فیلم به عنوان یک صورت خاص، سینما را از سایر هنر‌ها متمایز می‌کند و عناصری چون تدوین و ترکیب در نمادها،‌ و به هم ریختن طرح رویدادها، سینما را به عنوان یک هنر ویژه مطرح می‌کنند که خصلت‌های خود را داراست که همین عناصر بصری است که به سینما شخصیتی متمایز می‌دهد و به هنری خود ‌پاینده تبدیل کرده است.(ضمیران،1387)

مانستربرگ از مقولات فلسفه‌ی نوکانتی و نیز روانشناسی ادراک بهره گرفته که سینما را هنر نمایش ذهنیت تعریف می‌کند زیرا که فیلم از شیوه‌های شعور آدمی‌در صورت‌بندی جهان پدیدار تقلید کرده است؛ بازی تصویر از طریق فائق آمدن به صورتهای جهان بیرونی (زمان، مکان، علیت) داستانی انسانی را روایت می‌کند و با تعدیل و اصلاح رویدادها در پرتو بکارگیری حافظه، تخیل و عواطف؛ روایتی را پیش روی مخاطب می‌گشاید.

رودلف آرنهایم دومین متفکر فلسفه سینما است کتاب معروف وی "فیلم به مثابه هنر" است. وی روانشناس معروفی بود و طرفدار مکتب گشتالت؛ از این رو "ادراک بصری" را مورد بررسی قرار داد آرنهایم برای سینما هویت و شخصیت ویژه ای را تعریف می کند.

آندره بازن تأکید می کند که دوربین فیلمبرداری باید ماهیت حقیقی از جهان را به معرض نمایش بگذارد؛ فیلم و سینما خصلتی واقع بینانه دارند زیرا ریشه در عکاسی دارند و آینده ی سینما بر آینده ی این رشته موکول می‌شود؛ به این سبب او بر رئالیسم به عنوان ژانر اصلی فیلم تأکید ویژه‌ای داشت. بازن در مورد سینما از تعبیر مومیایی کردن استفاده می‌کرد، ابزاری که واقعیت را مومیایی می‌کند.

محمد ضیمران معتقد است که در رویکرد ساختارگرایی کلیه ی عناصر و عوامل قابل مشاهده در نظامی‌از مناسبات قرار می‌گیرد این نظام ساختارهای خاصی را از همه پدیده‌ها استخراج می‌کند. بنیانگذار این جریان فردیناند سوسور دانش معناها در نظام زبانی را مطرح می‌کند که در این میان زبان منظومه ای از نشانه‌ها در نظر گرفته می‌شود که نمی‌توان آواها را از معنای‌ آن منفک کرد. در این نظام آنچه از اهمیت ویژه ای برخوردار است دگرسانی میان نظام نشانه شناختی است روایت ساختارگرایان از هنر و سینما در چهار گزاره ی ذیل خلاصه می‌شود:

یک : کشف قوانین تغییر ناپذیر و ثابت در پدیده‌های زبانی و سایر پدیده‌های فرهنگی از جمله اسطوره‌ها و نظام خویشاوندی (ضیمران،1387).

دو: تحلیل قطب‌های دوتایی از جمله دال و مدلول در تحلیل‌های استعاره و مجاز.

سه :کشف سامان فرمی‌رمزگان تفسیری در ساختار ژرف موضوع تحقیق.

چهار:ترکیب موارد یک و سه به طور عام و دقیق.

باختین،‌ بارت و ‌دریدا با اینکه همگی از آبشخورهای متنوعی سرچشمه می‌گیرند اما اشتراک همه آنها در تأثیر و اهمیت زبان در مورد پدیده‌های فلسفی، قومی‌و فرهنگی است این عده بر اهمیت زبان در زندگی انسان تأکید ویژه دارند و اساس بحث را زبان می‌داند به همین جهت بحث‌های گشتار زبانی و انقلاب زبان شناختی به میان آمده است در این راستا دو نحله‌ی سوسوری و پیرسی مسأله‌ی مولف و آفریننده را به چالش می‌گیرند. نظریه مولف که اولین بار از سوی هنرمند معروف فرانسوی " فرانسوا تروفو" ، رهبر موج نو فرانسه، مطرح شد فیلمی‌را واجد وصف هنری می‌داند که از سوی کارگردان سناریوی آن تولید شده و خود کارگردان در امر تولید آن مستقیماٌ دخیل باشد. این نظریه که از فلسفه اگزیستانسیالیستی سارتر و فلسسفه پدیدارشناسانه نشأت می‌گرفت كه برای خلاقیت مولف اهمیت خاصی قائل بود. نظریه مولف در واقع معلول رویکرد اومانیستی اندیشمندان فرانسوی تلقی می‌شود .

بنابراین ساختارگرایی، واکنشی در مقابل جنبش اگزیستانسیالیست و بالاخص رویکرد پدیدار شناسانه به فلسفه بوده است و مهمترین بحثی که توسط ساختارگرایان در مباحث سینمایی به وجود آمد چالش آنها با نظریه مولف است؛ فوکو و بارت زوال موضوع فلسفی و مرگ مولف را مطرح می‌کنند و سبب ساز واژگونی انگاره‌ی محوریت مولف و از سوی دیگر چرخش به سوی خود فیلم به عنوان متن موضوع تحلیلهای ساختاری می شود. اینگونه نشانه شناسی فیلم در فضای فرهنگی فرانسه رواج پیدا کرد و از سوی دیگر اصطلاحات زبان شناختی را به گفتمان فیلم اضافه نمود. روایت شناسی از سوی کریستین متز وارد فیلم و سینما شد که بر طبق نظر وی سینما واجد دو عنصر پیشاسینمایی و پساسینمایی است: عنصر پیشاسینمایی ساختار فرهنگی و اجتماعی و به طور کلی نظام حاکم که سینما بر پایه ی آن شکل می‌گیرد و عنصر پساسینمایی که به توزیع و پخش آثار سینمایی و پیامدهای اجتماعی و اقتصادی آن اشاره می‌کند. بارت معتقد بود که نویسندگان و کارگردانان متن های موجود را در هم می‌آمیزند و از اختلاط آنها اثر تازه‌ای را به وجود می‌آورند نوشتار را نباید فرانمود ذهن کارگردان تلقی کرد هر اثر هنری قاموسی است از نشانه‌ها.(ضمیران:همان)

ژیل دلوز فیلسوف فرانسوی معتقد است که اثر هنری باید نیروهای حیات بخش تمنا و انگیزش را زنده کند و آنها را به حرکت در آورد و هنرمند شیوه‌های نوینی را در هستی طرح می‌اندازد و رنگی تازه می‌بخشد و پس از آن تحلیلی از شیزوفرنی و سرمایه داری ارائه می‌دهد که شیزوفرنی را نباید وجهی آسیب روانی تلقی کرد بلکه ابزاری در جهت ستیز با سلطه بورژوازی است و سوسور را از منظر استعاره‌های زبان محور مورد نقد قرار می‌دهد که قابوس تکاپو و دستگاه تمنا محور را سرکوب کرده است و لاکان را با نقد داستان عقده ادیپ به چالش می‌کشد که این آموزه ی فرویدی همواره به عنوان ابزار سرکوب به کار گرفته شده است که در غیاب دسترسی به مادر، سرمایه داری پدر سالارانه را رونق داده است و راه را برای سود‌‌‌آوری پدر هموار کرده است.

دلوز سیاست آرمانی امیال چندمحوری را رواج داده است و معتقد است که فیلم را نباید به رمز جویی سوسوری فرو کاست چرا که فیلم را از کارمایه ی اصلی خود تهی می‌کند؛ بلکه باید آن را در چارچوب نشانه شناسی پیرس تلقی کرد. دنیای سینما را نباید دنیای تصاویر منجمد تلقی کرد؛ بلکه تصاویر در حال صیرورت و شدن است. فیلم به هیچ وجه به بازنمایی حقیقت نمی‌پردازد؛ بلکه فیلم را باید رویدادی پرشتاب تلقی کنیم.

کلمات کلیدی:

فمینیسم

نظریه های فمینیستی

فهرست مطالب

سینما، ارتباطات و نظریه های فمینیستی فیلم

فلسفه ارتباطی سینما

زنانه شدن هنر

نظریه های فمینیستی فیلم

تئوری فمینیستی فیلم

فیلم و نقش های جنسیتی

فمینیسم و نظریه های ارتباطی

نظریه کلیشه سازی

نظریه بازنمایی

رسانه ها و اجتماعی شدن

گفتمان پدر سالاری بازنمای جنسیت

فنای نمادین زنان

منابع